Mô hình X-Y trong quản trị nhân sự

Mô hình thuyết X-Y là hai quan điểm đối lập về bản chất và động lực của con người trong môi trường làm việc, được Douglas McGregor đề xuất trong cuốn “The Human Side of Enterprise” vào năm 1960. Mô hình này đóng vai trò quan trọng trong lĩnh vực quản trị nhân sự, giúp các nhà quản lý hiểu rõ hơn về nhân viên và áp dụng quản lý phù hợp.

Mô hình thuyết X-Y là gì?

Thuyết X cho rằng nhân viên:

Thiếu động lực và cần được giám sát chặt chẽ: Nhân viên được cho là bản chất lười biếng, thiếu trách nhiệm và dễ bị xao nhãng. Do đó, họ cần được giám sát và kiểm soát liên tục để hoàn thành tốt công việc.

Tránh né trách nhiệm và thích an toàn: Nhân viên thường né tránh trách nhiệm và ưu tiên sự an toàn ổn định hơn là thử thách và rủi ro. Vậy nên, họ cần được khuyến khích và khen thưởng để có động lực làm việc.

Thiếu khả năng sáng tạo và tư duy độc lập: Nhân viên được cho là thiếu khả năng tự sáng tạo và tư duy độc lập. Họ cần được hướng dẫn chi tiết và cụ thể về cách thức hoàn thành công việc.

Trái ngược với thuyết X, thuyết Y cho rằng nhân viên:

Có động lực và mong muốn đóng góp: Nhân viên ham học hỏi và mong muốn đóng góp cho tổ chức. Đồng thời, họ có khả năng tự giác và tự chịu trách nhiệm cho công việc của mình.

Sẵn sàng chấp nhận thử thách và rủi ro: Nhân viên thích được giao những công việc thử thách và có cơ hội phát triển bản thân. Họ không ngại rủi ro và sẵn sàng “đứng dậy” sau những thất bại.

Có khả năng sáng tạo và tư duy độc lập: Nhân viên có khả năng tự sáng tạo và đưa ra giải pháp cho các vấn đề. Họ có thể đóng góp ý tưởng mới mẻ và cải tiến quy trình làm việc.